O konferencji

Uczestnicy obrad prowadzonych w ramach niniejszego bloku będą próbowali udzielić odpowiedzi na następujące pytania: w jaki sposób współcześnie budować muzealne kolekcje techniczne i naukowe? Jak dokumentować w muzeach najnowszą historię techniki? Czy używane „wczoraj” sprzęty tj.: telefony, komputery czy nośniki dźwięku, winny „dzisiaj” zyskać miano muzealiów? Według jakich kryteriów przeprowadzić proces wartościowania i selekcji artefaktów, które winny znaleźć się w muzealnych kolekcjach? Czy potrafimy gromadzić i przechowywać techniczne i naukowe dziedzictwo niematerialne? Jakie znaczenie dla zrozumienia dziedzictwa technicznego ma jego kontekst społeczny czy też kulturowy i jak powinniśmy tego typu dziedzictwo dokumentować?

Problematyka zakresu podejmowanych działań konserwatorskich dziedzictwa technicznego i naukowego oraz zasad opieki nad nim w zróżnicowanych warunkach (in situ lub w nowej przestrzeni) Jaki jest dzisiaj status oryginału? Czy ma on nadal takie samo – priorytetowe – znaczenie jak dawniej, zwłaszcza w kontekście dziedzictwa technicznego i naukowego? Czy ważniejsze jest zachowanie w możliwie niezmienionym stanie urządzenia mechanicznego, czy też dbałości o jego sprawność, która związana jest m.in. z wymiana zużytych (oryginalnych) części na nowe? Ile części można wymienić, a ile oryginalnych winniśmy zachować by nadal mówić o obiekcie zabytkowym? Czy właściwym jest podejście konserwatorskie dopuszczające, czy wręcz nakazujące okresowe uruchamianie urządzeń w celu utrzymania jego sprawności?
Warto również podjąć dyskusję w jaki sposób przechowywać wielkogabarytowe muzealia w sytuacji ograniczonych środków magazynowych i finansowych oraz jak chronić te zabytki przed działaniem warunków atmosferycznych?

Z roku na rok muzealnicy otrzymują coraz szerszy wachlarz możliwości i rozwiązań, które mogą wykorzystać przy organizacji wystaw, niemniej warto zastanowić się nad tym jak prezentować dziedzictwo techniczne i naukowe? Jak budować narrację na wystawie i jak nadawać kontekst prezentowanym eksponatom? Jak przedstawić działanie urządzeń, bądź doświadczyć jazdy zabytkowym powozem? W jaki sposób zaprezentować technologie i procesy chemiczne? Jak sprawić, aby muzealny gość poczuł zapachy i usłyszał dźwięki np. z kopalni czy parowozowni? Czy tradycyjna wystawa, opierająca się na prezentacji artefaktów i wydrukach wielkoformatowych, jest w stanie konkurować z ekspozycją o charakterze narracyjnym (modelu często wykorzystywanym w muzealnictwie historycznym), posiadającą teatralną aranżację i liczne, oddziałujące na różne zmysły i emocje, rozwiązania techniczne i multimedialne? Z drugiej strony zaś – czy uzasadnione jest ciągłe podążanie drogą nowoczesnych rozwiązań technicznych i używanie wielu multimediów zapominając nieraz o muzealiach? Czy nie zatracana jest przez to istota muzeum? A może warto podjąć interakcję z odbiorcą również poprzez formy analogowe – mniej zawodne i kosztowne?
W niniejszym bloku chcemy zastanowić się również nad zagadnieniem bezpieczeństwa, zarówno zwiedzających wystawy i uczestniczących z działaniach edukacyjnych, jak i samych muzealiów próbując odpowiedzieć m.in. na pytania: jak w bezpieczny sposób prezentować dziedzictwo techniczne np. w dawnych kopalniach czy fabrykach? Czy, a jeśli tak, to na jakich zasadach uruchamiać eksponaty wielkogabarytowe np. kombajn górniczy czy lokomobilę?
Doskonalenie warsztatu muzealnika wymaga kontaktu z wystawami wykonanymi przez pracowników innych muzeów. W niniejszym bloku planujemy prezentację ekspozycji, które zdaniem autorów (lub odbiorców) powinny być wskazywane jako przykłady dobrych praktyk. Możliwe będzie również wykazanie i konstruktywna krytyka błędów popełnianych przy realizacji wystaw.

Wraz z rozwojem muzeów edukacja muzealna zyskuje coraz większe znaczenie. Powstają złożone projekty oraz wystawy, będące elementem szerszego programu o charakterze edukacyjnym. W związku z tym warto spróbować odpowiedzieć na następujące pytania: w jaki sposób ciekawie, zarówno dla młodego, jak i dojrzałego odbiorcy, opowiadać historię techniki i nauki – dla jednych będącą dziedzictwem niechcianym, dla innych zaś dziedzictwem odkrytym? Jak zaangażować odbiorcę do wspólnego doświadczania przemysłowej historii?
Czy merytoryczne przygotowanie edukatora muzealnego/ przewodnika jest wystarczające, aby mógł zainteresować widza prezentacją tego typu dziedzictwa. Wydaje się, iż ważnym postulatem środowiska muzealnego winno być określenie kierunków działań w celu stałego podnoszenia wiedzy edukatorów/przewodników w zakresie prezentowanych obiektów techniki.
W niniejszym bloku tematycznym chcemy poruszyć także kwestie związane z uczestnikami działań muzealnych zwracając uwagę na różnicę w oczekiwaniach różnych grup odbiorców: od rodzin z dziećmi poczynając, poprzez grupy przedszkolne, szkolne i uniwersyteckie, na osobach dorosłych i seniorach kończąc. Pragniemy skupić się również na odbiorcach o specjalnych potrzebach – osobach z różnego rodzaju dysfunkcjami (fizycznymi i społecznymi) i obcokrajowcach – nie znających zarówno języka, jak i kultury i historii naszego kraju.
Ważną częścią tego bloku będzie dyskusja nad rolą edukacji w muzeum, w szczególności nad tym jak powinna przebiegać współpraca pomiędzy edukatorami muzealnymi, kuratorami i całym zespołem pracującym przy organizacji wystaw? Jak budować zespół i jak podzielić kompetencje pomiędzy jego członków?
Na koniec chcemy zastanowić się nad potencjałem wykorzystania odtwórstwa dawnych rzemiosł i zawodów w procesie nauczania o historii techniki i to zarówno w kontekście warsztatów dla szerokiego odbiorcy, jak i prowadzonych przez muzea kursów mistrzowskich dla przyszłych rzemieślników. Działania na rzecz przekazywania myśli technicznej i technologicznej tzw. „ginących zawodów” jest wyrazem odpowiedzialności muzeów nie tylko za zabytek i jego przetrwanie, ale także za proces jego powstawania, który jest immanentnym elementem zachowywanego dziedzictwa.

W muzealnictwie mamy wiele przykładów rewitalizacji budynków niemuzealnych i adaptacji ich na cele wystawiennicze. Jakie korzyści i jakie problemy przynoszą tego typu realizacje? Na ile możliwe jest przystosowanie przestrzeni pierwotnie niemuzealnej, często poprzemysłowej, do nowych funkcji? Jakie skutki dla przestrzeni miejskiej i tkanki społecznej przynosi zamykanie fabryk, a jakie zmiana ich funkcji na cele muzealne czy kulturalne?
W ostatnich latach można zaobserwować znaczący wzrost liczby realizacji nowoczesnej i zarazem nierzadko nowatorskiej architektury muzealnej. Efektem kosztownych prac nad muzealną infrastrukturą są nowe budynki, a nawet całe kompleksy przeznaczone na działalność muzealną. W związku z tym warto spróbować odpowiedzieć na następujące pytania: czy działania te generują wyłącznie korzyści? Czy stać nas na nowe gmachy muzealne? Czy nowe realizacje powinny pełnić rolę ważnego akcentu wizualnego w przestrzeni miasta (tzw. ikony architektonicznej)?

Turystyka kulturowa zyskuje na popularności, co skutkuje powstawaniem coraz większej liczby szlaków tematycznych prezentujących dziedzictwo z danego zakresu. Czy zarządzanie dziedzictwem technicznym i naukowym (zwłaszcza tym gromadzonym w muzeach) za pomocą szlaku to dobre rozwiązanie zarówno dla odbiorcy jak i dla muzeum? Czy nastawienie na masowego odbiorcę i działania wpisujące się w szeroko rozumiana popkulturę, często realizowane na szlakach turystycznych, to dobra droga dla muzeów? Co zyskują, a co tracą muzea znajdujące się na różnego rodzaju szlakach kulturowych? Czy szlak kulturowy to skuteczne „narzędzie” promocyjno-turystyczne danego regionu? W jaki sposób szlak kulturowy, aby właściwie funkcjonować, powinien być zarządzany?

W niniejszym bloku tematycznym chcemy skupić się na modelach zarządzania dziedzictwem sztuki inżynieryjnej oraz na procesach zmiany funkcji danych miejsc wprowadzanych przez podmioty zarządzające. Chcemy również porozmawiać o tym z jakimi problemami (finansowymi, prawnymi, logistycznymi) muszą mierzyć się właściciele, użytkownicy i zarządzający tego rodzaju dziedzictwem.
Ważną sferą działań muzeów (zgodnie z uchwaloną podczas Generalnej Konferencji ICOM w Mediolanie w dn. 3-9 lipca 2016 r rezolucją pt. Odpowiedzialność muzeów za otaczający je krajobraz) jest odpowiedzialności za kształtowanie przestrzeni miejskiej. W związku z powyższym warto zadać sobie pytania o to: czy muzeum winno stać się miejscem dyskusji związanych z przestrzenią obywatelską? Czy rolą czy muzeum jest zabieranie stanowiska ws. przestrzeni publicznej?

Skala opieki, zakres ochrony, obecne funkcje obiektu / Prawne i praktyczne problemy klasyfikacji obiektu oraz wynikające z nich problemy zarządcze i użytkowe
Czy zakres opieki muzealnej nad świadectwami i zjawiskami techniki i nauki ma odmienne, krzyżujące się aspekty zarządcze w muzeum? Czy obiekt historii techniki podlega sekwencjonowaniu czy łączeniu zdarzeń/zjawisk, które doprowadziły do jego powstania, istnienia i użytkowania (działania, efektów)? Jak w praktyce najskuteczniej zagwarantować prawną skuteczność opieki nad obiektami techniki i ich muzealną użyteczność, biorąc pod uwagę takie zagadnienia, jak:
– inwencja, koncepcja, projekt i dokumentacja niematerialnego dowodu myśli technicznej, a także wdrożenie organizacji produkcji i jej logistyka, czyli niematerialny proces historyczny, będący udokumentowanym aspektem obiektu materialnego,
– wytworzenie materialnego obiektu techniki (proces stawania się),
– zapewnienie działania / sprawności i efektu – obserwacja i uczestnictwo w procesie produkcji za pomocą obiektu techniki,
– prezentacja obiektu techniki i efektów jego działania,
– powyższe problemy a określenie granic prawnej opieki nad muzealium.