Beksiński – Inspiracje

Galeria Miejska w Inowrocławiu / Kujawskie Centrum Kultury w Inowrocławiu

9 października – 30 listopada 2022

kurator: dr Monika Kosteczko-Grajek

W ramach ekspozycji przygotowanej specjalnie dla Kujawskiego Centrum Kultury w Inowrocławiu prezentujemy osiem obrazów i kilkanaście fotomontaży Zdzisława Beksińskiego z kolekcji Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy oraz jedną pracę z kolekcji  współczesnego polskiego malarstwa i grafiki im. Tadeusza Brzozowskiego Filharmonii Pomorskiej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy.

Artysta w latach powojennych rozpoczynał swoją twórczą drogę od obrazów abstrakcyjnych, lecz szybko porzucił ten zakres na rzecz budowania swojego indywidualneg i charakterystycznego stylu figuratywnego. Ekspresja malarska artysty została oparta na kompozycjach przedstawiających zdeformowane, okaleczone, często skrępowane postacie. Na przełomie lat 70. i 80. artysta wypracował nową tematykę bazującą na wizjach powstałych w jego wyobraźni lub podświadomości, kojarzących się z sennymi koszmarami. Ten okres twórczości krytycy nazwali fantastycznym. Malowane na płytach pilśniowych obrazy, często w technice laserunkowej, o płaskiej fakturze, ukazują nadrealne pejzaże z fantastycznymi budowlami, ze sztafażem pokracznych postaci. Artysta malował również całopostaciowe figury dziwnych człekokształtnych stworów. W pierwszej połowie lat 80. Beksiński zrezygnował z wypracowanego w okresie fantastycznym (zwanym przez artystę barokowym) stylu, rozbudowane apokaliptyczne sceny zamieniają się w przedstawienia jednej lub kilku postaci umieszczanych na neutralnym tle. Artystę zaczyna bardziej interesować synteza i malarskość. Wyciszona zostaje ostra tonacja barw, pojawia się subtelniejsza gama często wręcz monochromatyczna. Ten okres twórczości nazwano gotyckim. Na ekspozycji zaprezentowane zostaną obrazy ze wszystkich wspomnianych etapów działalności artysty oraz fotomontaże z lat 1998-2000.

W dzisiejszej niespokojnej rzeczywistości prace Beksińskiego można odczytywać na różnych płaszczyznach, ponieważ wykreował artystyczne uniwersum angażujące widza estetycznie, ale również emocjonalnie, pozostał na pograniczu mu współczesnych nurtów artystycznych.  Prezentowany przez niego typ twórczości opiera się na przeciwstawnych zestawieniach: „brzydota  i piękno, tragizm i persyflaż, biologizm i metafizyka. Ten dualizm wydaje się być artyście potrzebny do wytworzenia niejednoznacznej, niepokojącej atmosfery” – podkreśliła badaczka jego działalności twórczej Dorota Szomko-Osękowska. Wielu artystów przed nim i po nim odnajdowało się dobrze w podobnej estetyce i niejednoznacznej tematyce, dlatego w ramach wystawy prezentujemy również obrazy m.in. międzywojennego twórcy Bolesława Cybisa i powojennych malarzy: Bronisława Wojciecha Linkego, Jerzego Tchórzewskiego, Tadeusza Brzozowskiego, Jerzego Krawczyka, Andrzeja Nowackiego, Wiesława Garbolińskiego, Zbyluta Grzywacza, Eugeniusza Markowskiego czy artystki multimedialnej Natalii LL oraz wspólcześnie działających: Henryka Cześnika, Antoniego Fałata, Krzysztofa Kiwerskiego i Andrzeja Konwerskiego. Zestawione z pracami Zdzisława Beksińskiego oddają w pełni złożony charakter polskiej sztuki XX i XXI wieku i pozwalają odbiorcy pogłębić refleksje nad rolą wyobraźni w wypowiedzi artystycznej.

Zdzisław Beksiński (1929-2005) – malarz, grafik, fotograf, rysownik, do tworzenia prac używał również technik komputerowych. Studiował w latach 1947-1952 na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2005) za wybitne zasługi dla kultury. Za osiągnięcia w twórczości artystycznej, został również wyróżniony Medalem 150-lecia Fotografii, ustanowionym przez Zarząd Główny Związku Polskich Artystów Fotografików w 1989. Największa kolekcja prac artysty znajduje się w Muzeum Historycznym w Sanoku, kolejny znaczący zbiór posiada Piotr Dmochowski w Paryżu, wieloletni propagator twórczości Beksińskiego, zorganizował mu szereg wystaw we Francji, Belgii, Niemczech i Japonii oraz stałą ekspozycję we własnej Galerie Dmochowski – Musée-galerie de Beksiński, istniejącej w latach 1989-1996. Wiele polskich i zagranicznych kolekcji muzealnych       i prywatnych zawiera prace artysty.

W Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy kilka z prac Zdzisława Beksińskiego można oglądać na stałej wystawie „OBRAZY NIE– / RZECZYWISTOŚCI: inspiracje i aspiracje”, prezentowanej w Gmachu Głównym MOB przy ul. Gdańskiej 4.

oprac. dr Monika Kosteczko-Grajek