Budynki

Kilka słów o historii budynków…

Pierwszą siedzibą Muzeum Miejskiego od 1923 r. był budynek stojący przy Starym Rynku pod nr 2. Znajdował się on w obecnie nie istniejącej zachodniej pierzei placu, na rogu ul. Farnej. Od południe przylegał do kościoła pojezuickiego.
W budynku tym, pochodzącym z końca XIX w., znajdowała się uprzednio Miejska Kasa Oszczędnościowa. Na przełomie lat 1939/1940 uległ on rozbiórce, wraz z całą zachodnią stroną rynku.

W 1945 roku Muzeum Miejskie zyskało lokalizację w zabytkowym budynku przy ul. Gdańskiej 4. Zbudowany w latach 1615-1618 stanowił on, w minionych wiekach, siedzibę zgromadzenia Klarysek. Po kasacie klasztoru i opuszczeniu budynku przez ostatnie zakonnice, został przejęty w 1835 r. przez miasto, a rok później przeznaczony na lecznicę miejską. W latach 1877-1878 został rozbudowany, uzyskując skrzydło równoległe do ul. Gdańskiej, tracąc równocześnie cechy stylowe. Po przeprowadzce szpitala do nowej siedziby, w latach 1938-1945 mieścił się w nim Wydział Opieki Społecznej. Po II wojnie światowej ulokowano w nim muzeum.

W 1964 r. Muzeum uzyskało 2 spichrze stojące przy ul. Grodzkiej pod numerami 9 i 11. Wchodziły one w skład kompleksu 5 spichrzy stojących między ul. Grodzką a rzeką Brdą. Najstarszy, a jednocześnie najmniejszy spichrz, noszący nr 7, pochodzi z 1793 r., natomiast pozostałe wzniesiono na początku XIX w. Są to budowle o tzw. konstrukcji szachulcowej, charakteryzującej się drewnianym szkieletem z ceglanymi wypełnieniami pól. Od początku swego istnienia pełniły one funkcje magazynowe.
W lutym 1960 r. wybuchł pożar, który strawił dwa spichrze przylegające do Rybiego Rynku, noszące numery 13 i 15. Po pożarze i koniecznych pracach adaptacyjnych, zakończonych w 1964 r., dwa spichrze o numerach 9 i 11 zostały przeznaczone dla muzeum a w trzecim ulokowano siedzibę Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz Przedsiębiorstwo Imprez Artystycznych Estrada. Wobec pogarszającego się stanu spichrzy postanowiono przeprowadzić remont kapitalny, przeznaczając jednocześnie cały zespół na potrzeby Muzeum. Remont rozpoczął się w 1993 r., a kolejne obiekty sukcesywnie oddawano do użytku w latach 2004-2006.

Od połowy lat 70. XX w. Muzeum dysponuje również obiektami położonymi na tzw. Wyspie Młyńskiej. Dwa z nich, położone we wschodniej części Wyspy, pełnią funkcje ekspozycyjne. Są to spichrze biały i czerwony. Biały spichrz, stojący przy ul. Mennica 2, w sąsiedztwie jazu farnego jest najstarszą budowlą w tym kompleksie postindustrialnym. Został on zbudowany w ostatniej dekadzie XVIII w. i aż do 1974 r. pełnił funkcję magazynu zbożowego. Podobnie jak bydgoskie spichrze został wykonany w konstrukcji szachulcowej. Spośród innych obiektów wyróżnia go ciekawa piwnica o krzyżowym sklepieniu, wspartym na masywnych filarach. Czerwony spichrz stoi vis a vis mostu Młyńskiego. Jest to dawny, tzw. Młyn Camphausena z 1860 r. Stanowi on masywną, wielokondygnacyjną, ceglaną budowlę z solidnym podpiwniczeniem. Za czerwonym spichrzem rozpoczynało się miedzywodzie, dzielące wyspę, a mające ujście koło białego spichrza. Na międzywodziu wzniesiony został budynek, przylegający do czerwonego spichrza, mieszczący koła wodne napędzające młyn. Do czerwonego spichrza dobudowano również niewielki domek młynarza. Po drugiej stronie ul. Mennica pod nr 7, naprzeciw młynów Rothera, usytuowany jest kolejny obiekt muzealny. W tym powstałym w XIX w. domu mieściły się mieszkania zarządców młynów.

W miarę zanikania industrialnej funkcji Wyspy Młyńskiej stawała się ona miejscem działań kulturalnych. Obecnie na skutek przeprowadzonych na tym obszarze prac rewitalizacyjnych Wyspa Młyńska pełni wyłącznie funkcję społeczno-kulturalną, rozrywkową i turystyczną. Pięć zabytkowych budynków z końca XVIII i XIX w. adaptowano na cele wystawiennicze: w Białym Spichrzu (powstałym po 1789 r. magazynie zbożowym o konstrukcji szachulcowej) udostępnione są zbiory archeologiczne, w kamienicy przy ul. Mennica 4 (pochodzącej z przełomu XVIII i XIX w., wcześniej zamieszkiwanej przez pracowników młyna) mieści się siedziba Europejskiego Centrum Pieniądza, w Domu Młynarza (przebudowanym po 1800 r.) centrum recepcyjno-informacyjne zespołu muzealnego, w Czerwonym Spichrzu (wybudowanym w 1861 r. jako młyn i magazyn zbożowy) Galeria Sztuki Nowoczesnej, a w budynku przy ul. Mennica 7 (domu mieszkalnym urzędników młyna wzniesionym w latach 1899-1902) dzieła Leona Wyczółkowskiego oraz pamiątki po artyście.