W dwudziestoleciu międzywojennym był to niewielki zespół, znacznie zniszczony w 1945 roku, uzupełniany w mniejszym zakresie w porównaniu z innymi kolekcjami graficznymi. W obecnej formie (ponad 400 pozycji), nie obrazuje w pełni rozwoju sztuki graficznej tego czasu, jednak w pewnym stopniu ukazuje ciągłość jej ewolucji. W zespole znajdują się m.in. prace twórców polskiej grafiki artystycznej – Jana Piotra Norblina, Michała Płońskiego, Aleksandra Orłowskiego oraz Daniela Chodowieckiego. W tych niewielkich, autorskich zestawach rycin, mieszczą się jednak pozycje wyjątkowe, m.in. rzadkie litografie Orłowskiego oraz Koszykarz – uważany za najlepszą akwafortę Płońskiego.

Grafikę XIX-wieczną reprezentują m.in. prace Jana Zachariasza Freya oraz plansze pochodzące z warszawskich, lwowskich i wileńskich zakładów litograficznych, m.in. Jana Feliksa Piwarskiego, Maksymiliana Fajansa, Adolfa Pecqa, Adama Dzwonkowskiego, Piotra Pillera i Józefa Oziębłowskiego. Typowy dla 2 poł. XIX wieku drzeworyt reprodukcyjny reprezentuje m.in. Album Jana Matejki (wyd. 1876). Do ciekawszych eksponatów należą akwaforty z Albumu Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1836-1843) oraz barwne litografie Walerego Eljasza Radzikowskiego z cyklu Ubiory Polskie (1862).  

Prace z tego zbioru eksponowane były m.in. na wystawie Kolekcja część I. Malarstwo, grafika, rysunek ze zbiorów Muzeum (1999).

Stanowiła jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się kolekcji po utworzeniu Muzeum Miejskiego. Poważnie uszczuplona w wyniku strat wojennych zostaje stopniowo odbudowywana o prace grafików wcześniej reprezentowanych w zbiorach. Obecna kolekcja (ponad 1000 pozycji) obrazuje twórczość dominujących środowisk graficznych Krakowa i Warszawy oraz mniejszych ośrodków, w których nastąpił wówczas silniejszy rozwój sztuki graficznej – Poznania, Lwowa i Wilna, a częściowo także artystów polskich działających w Paryżu. W zespole wyróżnia się kilka zestawów autorskich, m.in. Stanisława Ostoja-Chrostowskiego, Tadeusza Kulisiewicza, Józefa Pieniążka, Władysława Skoczylasa, Stefana Mrożewskiego i Władysława Żurawskiego, a także grafików związanych z Bydgoszczą, np. Karola Mondrala i Stanisława Brzęczkowskiego. W mniejszym zakresie reprezentowana jest twórczość autorów nowatorskich dokonań w ówczesnej grafice – Józefa Mehoffera, Jana Stanisławskiego, Wojciecha Weissa, Józefa Pankiewicza i Jana Rubczaka. W zbiorze mieszczą się charakterystyczne dla tego czasu teki graficzne, zarówno zbiorowe (np. Teka Melpomeny, 1904; Teki Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich, 1911 i 1933), jak i indywidualne (np. Włodzimierz Konieczny, I Teka graficzna, 1909; Odo Dobrowolski, Lwów 1914-1915; Jan Gumowski, Widoki Krakowa, 1926). Kolekcja odzwierciedla najważniejsze tendencje w obrębie ówczesnej grafiki oraz przybliża sylwetki wybitnych twórców, a obok linorytów uznanych ekspresjonistów (np. Stefan Szmaj, Stanisław Kubicki, Jerzy Hulewicz) pojawiają się prace wymienionych już, wybitnych drzeworytników.

Pełny przegląd tej części zbiorów graficznych stanowiła wystawa Od krakowskiej Młodej Polski do warszawskiego Rytu. Z dziejów grafiki polskiej 1900-1939 (Bydgoszcz, Białystok, Biała Podlaska, 2004-2006). W ostatniej dekadzie wiele rycin z tej kolekcji prezentowano na cyklicznych ekspozycjach Wielość w jedności… (2009-2018), obrazujących historię i współczesność grafiki polskiej w odniesieniu do zasadniczych działów technik graficznych.

Stanowi najobszerniejszą i najbardziej reprezentatywną kolekcję w zbiorach graficznych bydgoskiego Muzeum. Dokumentuje rozwój tej dziedziny sztuki we wszystkich ważniejszych ośrodkach artystycznych, a równocześnie obrazuje twórczość najwybitniejszych, uznanych artystów. Kolekcję zaczęto systematycznie tworzyć w latach 50. XX wieku jako kontynuację przedwojennych koncepcji Muzeum w zakresie gromadzenia współczesnej sztuki polskiej. Walorem tej kolekcji jest fakt, że powstawała i powstaje „na bieżąco”, najczęściej dzięki  zakupom dokonywanym bezpośrednio od artystów, poprzez wybory z pracowni oraz z ogólnopolskich wystaw zbiorowych i indywidualnych. Kryterium wyboru licznych prac graficznych stanowił udział artystów w prestiżowych ekspozycjach, np. plansze wystawiane i nagradzane na kolejnych Biennale Grafiki w Krakowie, Międzynarodowych Biennale Grafiki w Krakowie, a następnie na Międzynarodowych Triennale Grafiki w Krakowie. Kolekcję znacznie powiększyły dary samych twórców, często stanowiące spuściznę lub jej fragment, m.in. Ewy Śliwińskiej (grafika, rysunek, prace projektowe, matryce), Haliny Chrostowskiej (grafika, rysunek), Józefa Pakulskiego (grafika) i Stanisława Brzęczkowskiego (grafika warsztatowa i projektowa, rysunki, matryce).

Kolekcję wzbogaca kilkanaście znaczących zestawów autorskich artystów, którzy już na trwale zapisali się w historii polskiej grafiki współczesnej, m.in. Józefa Gielniaka, Stanisława Fijałkowskiego, Tadeusza Jackowskiego, Zbigniewa Lutomskiego, Lucjana Mianowskiego, Leszka Rózgi, Konrada Srzednickiego, Mieczysława Wejmana i Ryszarda Gieryszewskiego. W mniejszym zakresie reprezentowana jest twórczość innych wybitnych grafików np. Henryka Stażewskiego, Jerzego Panka, Jerzego Grabowskiego, Jana Lebensteina, Andrzeja Pietscha, Izabelli Gustowskiej i Andrzeja M. Bartczaka. W zespole tym mieszczą się także prace uznanych grafików różnych pokoleń, reprezentujących wszystkie środowiska artystyczne, m.in. Stanisława Wejmana, Ryszarda Grazdy, Jacka Sroki, Mirosława Pawłowskiego, Jerzego Jędrysiaka, Janusza Akermanna, Sławomira Ćwieka, Bogdana Migi, Krzysztofa Tomalskiego, Grzegorza Hańderka, Kacpra Bożka, Marcina Surzyckiego, Krzysztofa Świętka, Błażeja Ostoja-Lniskiego, Andrzeja Węcławskiego, Macieja Kuraka, Marty Bożyk i Sybilli Skałuby.

Ważną pozycją w tej kolekcji jest zespół prac odzwierciedlających twórczość artystów działających w Bydgoszczy (zob. Kolekcja artystów bydgoskich i regionu kujawsko-pomorskiego).

Obecnie kolekcja współczesnej grafiki obejmuje kilka tysięcy samodzielnych plansz, autorstwa ponad 400 artystów, wypowiadających się w odmiennych formach stylistycznych przy zastosowaniu różnorodnych technik, reprezentantów różnych kierunków, nurtów i tendencji w grafice polskiej. Wraz ze zmieniającą się grafiką, zmienia się kolekcja, w której znalazły odbicie nowe media i obiekty sytuujące się na pograniczu różnych dyscyplin sztuki, reprezentowane m.in. instalacjami Krzysztofa Kuli, Grzegorza Banaszkiewicza i Ksawerego Kaliskiego (depozyty). W tym nurcie mieszczą się także obiekty – matryce Marka Jaromskiego i Andrzeja Bobrowskiego, które zestawione z wcześniejszymi grafikami tych twórców odzwierciedlają zmieniający się proces twórczy oraz warsztat.

Zasoby kolekcji umożliwiają prezentację najważniejszych dokonań w grafice polskiej w formie dużych wystaw retrospektywnych; pokazy takie odbyły się w latach – 1965, 1984 i 1994. Zbiory grafiki współczesnej przedstawiano w obrębie cyklu wystaw Kolekcja część II. Polska sztuka współczesna 1980-2000 (2003) oraz Kolekcja część III. Polska sztuka współczesna 1945-1980 (2004). W minionej dekadzie plansze z muzealnej kolekcji wzbogacały cykliczne wystawy Wielość w jedności… (2009-2018).

Zbiór rysunków w obrębie kolekcji sztuki polskiej gromadzonej w bydgoskim Muzeum stanowi dopełnienie zasobów malarstwa i grafiki artystów reprezentowanych w zbiorach, np. Tymona Niesiołowskiego, Jana Cybisa  i Edwarda Dwurnika. Analogiczne kryteria stosowane są w odniesieniu do kolekcji twórców bydgoskich i grafiki obcej.

W zbiorze tym na uwagę zasługują rysunki wybitnych polskich malarzy, m.in. Piotra Michałowskiego, Jana Matejki i Maksymiliana Antoniego Piotrowskiego, twórcy związanego z Bydgoszczą miejscem urodzenia, a także realizowanymi tutaj pracami. Współczesny rysunek reprezentują większe zestawy dzieł Tadeusza Kulisiewicza, Tymona Niesiołowskiego, Jana Cybisa, Bronisława Jamontta, Stanisława Brzęczkowskiego, Ewy Śliwińskiej, Haliny Chrostowskiej i Edwarda Dwurnika.

Prace twórców działających w Bydgoszczy i regionie mieszczą się w zespole grafiki współczesnej, rysunku, grafiki użytkowej i w zbiorze ekslibrisów. Dwudziestolecie międzywojenne reprezentują zestawy prac graficznych Karola Mondrala, Franciszka Konitzera, Stefana Szmaja i Witolda Wasika, często ze względu na tematykę uzupełniające ikonografię Bydgoszczy. Większy zespół tworzą grafiki i rysunki Stanisława Brzęczkowskiego. W obrębie rysunku do ciekawszych zestawów należą prace samodzielne i projektowe rzeźbiarzy – Teodora Gajewskiego, Piotra Trieblera i Kazimierza Lipińskiego oraz malarzy – Franciszka Gajewskiego i Jerzego Rupniewskiego.

Z artystów działających po 1945 roku dobrze reprezentowana jest twórczość graficzna Bronisława Z. Nowickiego, Anny Sroczanki, Andrzeja Nowackiego, Teodora Krupskiego, Zdzisława Nowaka – Czarnego, Leona Romanowa, Anny Grzęskiej-Męczyńskiej, Łukasza Płotkowskiego, Jacka Solińskiego, Ewy Gordon i Piotra Gojowego oraz rysunkowa Ignacego Bulli i Stanisława Stasiulewicza.

Obszerny zespół tworzą prace artystów toruńskich, m.in.: Tymona Niesiołowskiego, Stanisława Borysowskiego, Zygmunta Kotlarczyka, Marii Wąsowskiej, Barbary Narębskiej-Dębskiej, Krystyny Szalewskiej, Teresy Jakubowskiej, Edmunda Piotrowicza, Bogdana Przybylińskiego, Mirosława Piotrowskiego, Leszka Kiljańskiego, Jana Baczyńskiego i Marka Basiula. Reprezentowani są także twórcy z mniejszych ośrodków, np. z Inowrocławia (Stanisław Łuczak, Henryk Czaman) i Włocławka (Leon Płoszay). Zbiór prac artystów regionu w bydgoskim Muzeum stanowi odzwierciedlenie kontaktów plastyków w minionych dekadach (wspólna działalność związkowa i wystawiennicza, plenery itp.). Zasoby tej kolekcji są istotnym przyczynkiem do badań nad sztuką regionalną.

Prace z kolekcji w szerszym zakresie prezentowane były na wystawach: Środowisko artystyczne Bydgoszczy 1920-1939. Malarstwo, rzeźba, grafika, rysunek, scenografia (2002) oraz Grafika i rysunek w Bydgoszczy 1945-2005. Tradycja i współczesność (2006). Obszerne kolekcje autorskie przybliżyły wystawy Stanisław Brzęczkowski 1897-1955. Monografia artysty (2005, 2017), Piotr Gojowy. Grafika (2005) i Ślad – znak – metafora. Łukasz Płotkowski – mała retrospektywa (2009), Karol Mondral (1880-1957). Twórczość graficzna miedzy Paryżem, Bydgoszczą a Poznaniem (2013).

Grafika obca reprezentowana jest głównie dziełami pochodzącymi z przedwojennych zasobów. Zbiór ten uległ znacznemu powiększeniu w 1958 roku w związku z przekazaniem Muzeum w darze zbioru graficznego bydgoskiego kolekcjonera Czesława Knozowskiego. Zbiór grafiki obcej obejmuje przede wszystkim prace artystów niemieckich, francuskich i angielskich działających od XVI-XX wieku. Obok pojedynczych plansz mieszczą się w nim teki i albumy, np. miedzioryty z teki Epistole et Evangelii (…) (wyd. Nicolo Misserini, Wenecja, 1613), akwaforty Bartolomeo Pinelli do wydania Rollin Istoria Romana (wyd. Rzym, 1816) oraz teka litografii Die laendlichen Wohnsitze Schloesser u. Residenzen Ritterschaftlichen Grundbesitzer in der Preussichen Monarchie (wyd. Alexander Duncker, Berlin, ok. 1880).

Do ciekawszych rycin należy zestaw plansz twórców niemieckich z przełomu XIX i XX stulecia oraz zespół drzeworytów japońskich, m.in. autorstwa Utagawy Hiroshige. W zbiorze tym na wyróżnienie zasługują plansze graficzne i rysunkowe Waltera Leistikowa, bydgoszczanina, twórcy berlińskiej secesji oraz zespół rysunków artystów związanych z Bydgoszczą i regionem – Paula Bertholda Jaekla i Kurta Hubertusa von Paeslera. Do cenniejszych pozycji w tym zespole należą prace z zakresu ikonografii Bydgoszczy.

Pomimo skromnego zasobu grafiki obcej Muzeum przybliża zwiedzającym twórczość wybitnych mistrzów europejskich sztuki dawnej, w ramach cyklu, w którym zaprezentowano ekspozycje: Rembrandt i krąg jego tradycji (2010), Dürer i szkoła niemiecka XVI wieku (2011) oraz Francisco Goya – między rozumem a szaleństwem (2017), powstałe w oparciu o prace użyczane z innych instytucji.  

W ciągu ostatniej dekady zasoby zbioru zostały wzbogacone współczesnymi realizacjami graficznymi autorstwa Zhanga Minjie (Chiny) oraz Priscilli Romero (Kostaryka) – laureatów Nagrody im. Leona Wyczółkowskiego fundowanej przez Muzeum w programie Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie. Po organizacji wystaw monograficznych w Muzeum (2016, 2019), autorzy przekazali swoje prace w darze.

Zespół obejmuje księgoznaki artystów polskich działających w XX wieku i współcześnie, najczęściej stanowiąc uzupełnienie ich twórczości w dziedzinie grafiki artystycznej. Do większych zestawów należą prace autorstwa Wojciecha Jakubowskiego, Wiktora Langnera i Bronisława J. Tomeckiego, obrazujące ważniejsze zjawiska w tej dziedzinie grafiki. Ekslibris dwudziestolecia międzywojennego reprezentuje większy zbiór Stanisława Ostoja-Chrostowskiego i Tadeusza Cieślewskiego syna. W zespole mieszczą się ponadto autorskie zespoły prac twórców bydgoskich – Stanisława Brzęczkowskiego, Stefana Szmaja, Bronisława Z. Nowickiego, Łukasza Płotkowskiego i Piotra Gojowego.

Dorobek kolekcjonerski Muzeum w zakresie ekslibrisu przybliżyła wystawa Od Stanisława Ostoja-Chrostowskiego do Wojciecha Jakubowskiego (2008), połączona z konkursem na pierwszy ekslibris bydgoskiego Muzeum, po której zbiory Działu Grafiki wzbogaciły się o liczne ekslibrisy przekazane w darze przez autorów i kolekcjonerów.

Zbiór ten posiada charakter uzupełniający, skupiając przede wszystkim prace artystów, którzy równocześnie uprawiają grafikę artystyczną i użytkową. Wyodrębniony zbiór grafiki użytkowej powstał w wyniku zasobów dotychczasowych darowizn. Obejmuje różnorodne obiekty z tej dziedziny sztuki, zarówno projekty jak i realizacje, autorstwa twórców polskich oraz działających w Bydgoszczy. Do ciekawszych zespołów autorskich należą prace Stanisława Ostoja-Chrostowskiego, Stanisława Brzęczkowskiego i Ewy Śliwińskiej (m.in. grafika książkowa, plakaty i prace projektowe).

W obrębie zbioru mieści się grafika użytkowa związana ze środowiskiem plastycznym Bydgoszczy, stanowiąca dorobek artystyczny lokalnych twórców, a jednocześnie będąca dokumentem tzw. „życia społecznego”. W obszernym zespole plakatów wyróżniają się plakaty bydgoskich plastyków z lat 60. – 80. XX wieku, autorstwa Jerzego Gurdy, Franciszka Sylwanowicza, Andrzeja Nowackiego i Romana Kobierskiego oraz dar plakatów bydgoskiego kolekcjonera Zbigniewa Gierszewskiego (1999, 2000).

W ostatnich dekadach zespół ten uległ rozszerzeniu o zespół grafiki użytkowej Bronisława Z. Nowickiego (2006, 2012) i Zdzisława Nowaka – Czarnego  (2010).

W zespole mieszczą się matryce (klocki drzeworytnicze, deski, płytki metalowe, linoleum i gipsowe) przeważnie do plansz graficznych znajdujących się w zbiorach autorstwa: Ewy Śliwińskiej, Stanisława Brzęczkowskiego, Józefa Pieniążka, Franciszka Konitzera, a także pojedyncze płytki innych twórców. W ostatnich dekadach zespół ten powiększył się o matryce Bronisława Z. Nowickiego (2006), Andrzeja Budziaka (2006, 2008), Łukasza Płotkowskiego (2010), Jana Szmatlocha (2013), a także Janusza Przybylskiego i Włodzimierza Kotkowskiego (2019).

Zbiór matryc, stanowiących interesujące wzbogacenie wystaw graficznych o walory technologiczno-warsztatowe, uzupełniany jest o współczesne obiekty, m.in. pozyskane z ekspozycji Wielość w jedności. Drzeworyt polski po 1900 roku (2009), autorstwa wybitnych grafików krakowskich – Zbigniewa Lutomskiego i Ryszarda Grazdy.

1. Barbara Chojnacka, Zbiory graficzne, [w:] Muzeum w Bydgoszczy 1923-2008. Od kościoła klarysek po Wyspę Młyńską, Katalog wystawy (26 września – 28 grudnia 2008), red. naukowa: B. Chojnacka, Danuta Sójkowska, Michał F. Woźniak, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2008.
2.  Barbara Chojnacka, Miejska Galeria obrazów i rzeźb w Bydgoszczy. Przyczynek do genezy kolekcjonerstwa polskiej sztuki współczesnej w Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, [w:] „Rocznik Muzealny III 2013/2014”, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2014, s. 51-78.
3. Barbara Chojnacka, Kolekcja polskiej sztuki współczesnej w Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, [w:] Kolekcjonerstwo polskie XX i XXI wieku. Szkice, Materiały konferencji zorganizowanej w 2014 roku przez Zakład Muzealnictwa Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, red. Tomasz F. de Rosset, Agnieszka Kluczewska-Wójcik, Aldona Tołysz, Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, Warszawa 2015, s. 53-69.