Exploseum

Exploseum
ul. Alfreda Nobla

W ramach Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, zostało otwarte EXPLOSEUM. Pierwotnie fabryka DAG Fabrik Bromberg, w której budynkach powstała ekspozycja, przeznaczona była do zadań militarnych III Rzeszy produkując m.in. trotyl, nitroglicerynę i proch bezdymny, zaspokajając 1/5 zapotrzebowania armii niemieckiej na froncie wschodnim, obecnie zaś jest jednym z najciekawszych atrakcji turystycznych nie tylko w skali województwa kujawsko-pomorskiego, ale całego kraju. Zwiedzający kompleks siedmiu budynków pofabrycznych, połączonych siecią wąskich tuleni i korytarzy, mają świadomość historycznej wyjątkowości miejsca, bowiem już same budynki i ich surowe wnętrza snują mroczną opowieść o niewolniczej pracy przymusowej ok. 40 tys. robotników, jeńców wojennych oraz więźniów. Linia produkcyjna strefy produkcji nitrogliceryny (NGL), którą poruszają się zwiedzający, ograbiona z aparatury przez Armię Czerwoną, została malowniczo wkomponowana w pofałdowany teren leśny wtapiając się w przyrodę i współegzystując z nią.

W pustych wnętrzach siedmiu budynków fabrycznych o łącznej powierzchni ponad 1800 m2, znalazły swoje miejsce ekspozycje muzealne poświęcone zagadnieniom związanym z historią zakładów. Nowoczesne środki przekazu, oparte o ikonografię, multimedia i rozwiązania interaktywne, posłużyły do stworzenia opowieści o fabryce DAG Bromberg, produkcji niebezpiecznej nitrogliceryny, niewolniczej pracy tysięcy ludzi, konspiracji i sabotażu. Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy przez ponad dwa lata poszukiwało materialnych śladów historii przedsiębiorstwa DAG oraz zakładów DAG Fabrik Bromberg.

Pozyskane z różnych źródeł dokumenty posłużyły jako punkt wyjścia do stworzenia szczegółowego scenariusza merytorycznego, podziału tematycznego oraz koncepcji wizualnej. I tak na całość ekspozycji składają się: budynek przygotowania produkcji (1133) – Alfred Nobel i jego dziedzictwo, Fabryki Dynamit Aktien-Gesellschaft; budynek nitracji (1137) – Produkcja nitrogliceryny; budynek denitracji (1115) – Historia broni i uzbrojenia; płuczki kaskadowe (1145) fabryki DAG Duneberg i Krummel; budynek stabilizacji (1141) – Historia materiałów wybuchowych, budynek żelatynizacji (1153) – Praca przymusowa w zakładach III Rzeszy; walce osuszające i magazyn (1157) – Konspiracja w DAG Fabryk Bromberg oraz Armia Czerwona.

Projekt rewitalizacji na terenie strefy NGL fabryki DAG prowadzony była przez Urząd Miasta Bydgoszczy dzięki środkom finansowym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013. Projekt architektoniczny wykonała gdyńska pracownia Marek Kleczkowski – Architekt. Podstawą merytoryczną aranżacji przestrzeni ekspozycyjnej był scenariusz Muzeum Okręgowego (autor Michal Pszczółkowski, Dział Architektury Przemysłowej); na tej podstawie w warszawskim studio Stage & Design (Sylwia Kochaniec) powstał projekt koncepcyjny. Wykonawstwo robót budowlanych, projekt wykonawczy i wykonawstwo ekspozycji powierzono bydgoskiej firmie budowlanej Kontbud.

Z wielką przyjemnością i głęboką satysfakcją Muzeum Okręgowe pragnie poinformować, że w wyniku podjętych przez nas działań, decyzją zarządu Stowarzyszenia European Route of Industrial Heritage, Exploseum – Centrum techniki wojennej DAG Fabrik Bromberg zostało włączone do Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH), zyskując rangę tzw. punktu kotwicznego Szlaku.

Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego to prestiżowa sieć turystycznych obiektów, które przypominają o tych regionach Europy, które słynęły z przemysłu. Celem projektu ERIH jest zwrócenie uwagi na wspólne europejskie dziedzictwo przemysłowe oraz promocja turystyczna miejsc związanych z jego historią. Punkty kotwiczne z kolei, to obiekty industrialne o ponadregionalnym znaczeniu dla przemysłowej historii Europy i o dużym potencjale turystycznym, spełniające odpowiednie normy jakościowe, czym może poszczycić się właśnie Exploseum. Obecnie turyści mogą zwiedzić 77 punktów kotwicznych w całej Europie. W Polce Exploseum jest jednym z sześciu tego typu obiektów; pozostałe to: Manufaktura w Łodzi, Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach, Tyskie Browarium, Kopalnia Guido w Zabrzu oraz Muzeum Browaru w Żywcu.

Niezmiernie cieszy nas, że mogliśmy dołączyć do tak ekskluzywnego grona. Uważamy ten fakt za duży sukces oraz prestiż zarówno dla samego Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego, jak i dla całego województwa. Włączenie Exploseum do Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego to duża szansa na zaistnienie regionu w europejskiej turystyce poprzemysłowej. Muzeum ze swojej strony dołoży wszelkich starań, by godnie reprezentować dziedzictwo województwa kujawsko-pomorskiego na arenie europejskiej.

Więcej informacji na stronie: www.exploseum.pl

Autorzy wystawy: Michał Pszczółkowski, Maciej Kułakowski, Maciej Czechowski