27 grudnia 1853 r. Constantin August Mentzel uzyskał koncesję na założenie trzeciej w Bydgoszczy apteki – po aptece „Pod Złotym Orłem” i aptece „Pod Czarnym Orłem”, (później „Pod Niedźwiedziem”) – przy ul. Gdańskiej 5. Obok utworzono ogród roślin leczniczych, które wykorzystywano w aptece. Aptekę odziedziczył syn Constantina, Hugo Albert. Prawdopodobnie powstało wówczas laboratorium galenowe.

W 1895 r. nowym właścicielem apteki został Alfred Jacob. W latach 1905-1916 do spółki należał Henryk Warszawski. W 1909 r. Jakob przeprowadził przebudowę kamienicy. Architekt Rudolf Kern zaprojektował północne skrzydło i nową fasadę, a ogród roślin leczniczych przeniesiono na tył posesji. W 1923 r. Jacob przyjął do spółki Brunona Kazimierskiego, który był jednocześnie właścicielem drogerii „Pod Łabędziem”, funkcjonującej obok apteki. W 1932 r. Brunon Kazimierski został jedynym właścicielem interesu.

Apteka działała również podczas II wojny światowej. Kazimierski opowiedział się wówczas po stronie niemieckiej i zmienił nazwisko na Kalten. Kiedy na początku 1945 r. do Bydgoszczy zbliżała się Armia Czerwona, Kalten opuścił aptekę i uciekł na zachód. W momencie jego wyjazdu apteka była dobrze zaopatrzona w niemieckie leki, dlatego ważne było szybkie wznowienie jej działania. Przez krótki czas po wojnie w laboratorium produkowano maści, nalewki, leki przeciwgrypowe, a nawet tabletki z witaminą C.

W latach 1945-1948 r. aptekę dzierżawił mgr farm. Henryk Kowalewski. Następnie apteka przeszła pod zarząd Zjednoczonych Aptek Społecznych w Warszawie, a jej nowym kierownikiem został mgr farm. Tadeusz Kalinowski, który w 1950 r. poszerzył lokal apteki o drogerię. Apteka straciła wtedy swoją nazwę, zyskując miano Apteki Społecznej o numerze 39.

W latach 60. XX w. apteką kierowała mgr farm. Janina Majewska, a jej zastępcą była mgr farm. Łucja Wachowska. W 1976 r. aptece nadano nowy numer 09-011. Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku doszło do gruntownego remontu apteki. Na zapleczu lokalu urządzono nowoczesne pomieszczenia szkoleniowe z pracownią mikrobiologiczną, pracownią do szkoleń z aseptycznego przyrządzania leków oraz pokój seminaryjny. Frontową część lokalu podzielono na izbę ekspedycyjną, nowoczesną recepturę, hol i pokój kierownika. Oprócz tego w aptece funkcjonowały: magazyn tabletek, biuro, pokój socjalny, zmywalnia, węzeł sanitarny oraz piwnice. Nienaruszone zostało jedynie laboratorium galenowe, które zachowano na pamiątkę.

W 1971 r. kierownikiem apteki została mgr farm. Wachowska. W latach 80. XX w. istnienie apteki zostało zagrożone przez działalność kierownika księgarni „Współczesnej”, który chciał zlikwidować aptekę i pozyskać jej lokal na cele księgarskie. W jej obronie stanęła mgr farm. Wachowska, a także pacjenci.

Aptekę udało się ocalić, ale nad jej tylną częścią dobudowano piętro na potrzeby „Współczesnej”. W wyniku tej zmiany zamurowano świetlik znajdujący się w suficie laboratorium galenowego, na zawsze pozbawiając go światła dziennego.

30 października 1990 r. apteka została wykupiona przez mgr farm. Łucję Wachowską, mgr farm. Danutę Kośmider i mgr farm. Bartłomieja Wodyńskiego. Spółka istniała do 2003 r. W tym samym roku, z okazji 150-lecia istnienia apteki, Bartłomiej Wodyński otworzył na zapleczu apteki prywatne Muzeum Farmacji Apteki „Pod Łabędziem”.

W 2017 r. apteka i muzeum zakończyły działalność, a ponad 7 tys. muzealiów dzięki dotacji celowej Urzędu Miasta Bydgoszczy zakupiło Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. W zbiorach można wyodrębnić następujące zespoły: naczynia recepturowe, moździerze, wagi, sprzęt laboratoryjny, meble apteczne, druki i dokumenty o tematyce farmaceutycznej i lekarskiej, opakowania na leki, pocztówki z wizerunkami aptek oraz utensylia medyczne.

Autor tekstu: Gabriela Frischke

Dołącz do wydarzenia [ TUTAJ ]

Wystawa jest podzielona na cztery części. W pierwszym pomieszczeniu można zapoznać się z dziejami bydgoskiego aptekarstwa. W gablotach znajdują się obiekty takie jak: naczynia, butelki, moździerze, opakowania na leki, etykiety i fotografie. W tej części pokazane są także dzieje przemysłu farmaceutycznego w Bydgoszczy – Fabryki Kosmetycznej „Halina” oraz Hurtowni i Wytwórni Drogeryjno-Aptecznej „Hadroga”.

Trzecią częścią ekspozycji jest izba recepturowa pochodząca z przełomu lat 60. i 70. XX w. Znajdują się w niej oryginalne loże recepturowe z wyposażaniem, na które składają się naczynia recepturowe oraz wagi apteczne i inne przyrządy.

Główną częścią wystawy jest oryginalne laboratorium galenowe. Służyło ono do wytwarzania leków z produktów pochodzenia roślinnego, zwierzęcego oraz z minerałów. Można w nim zobaczyć napędzaną parą linię produkcyjną oraz oryginalne meble. Tutaj stoi także tabletkarka firmy Fritz Kilian z początków XX w.

Drugim pomieszczeniem wystawy jest dawna izba ekspedycyjna. Znajdują się w niej meble z przełomu XIX i XX w. Na ladzie głównym elementem jest kasa fiskalna „National” oraz zabytkowa waga. Na regałach umieszczone są sztanglasy, karafki i puszki apteczne oraz opakowania na leki z początku XX wieku – tzw. osobliwki.

kurator: dr hab. Wojciech Ślusarczyk, prof. UMK
współpraca kuratorska: Gabriela Frischke
koncepcja aranżacji: Marta Simon
projekt wyklejek: Ewa Widacka-Matoszko
reprodukcje fotograficzne: Wojciech Woźniak
projekt działań edukacyjnych: Dominika Raduńska-Pacholska

Co na Was czeka:

• wystawa stała „Aptekarstwo bydgoskie” :

izba recepturowa i ekspedycyjna

zabytkowe laboratorium galenowe

•  herbaciarnia
• wystawy czasowe
• zajęcia w Ogrodzie Społecznika

Nauka przez zabawę w naszym eksperymentatorium:

– warsztaty: zielarstwo / tworzenie naturalnych świec i kosmetyków

– zajęcia: tradycje i obyczaje / ekologia / spotkania rewalidacyjne / ścieżki interdyscyplinarne

– spotkania / pokazy / programy społeczne

– klub seniora oraz wolontariatu

Razem z Wami tworzymy lokalną społeczność. Do zobaczenia w Aptece pod Łabędziem.

Śledźcie nasze działania! Więcej informacji już wkrótce.

O prowadzonym projekcie [ TUTAJ ]

Projekt pn.: „Poszerzenie oferty kulturalnej Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy poprzez dostosowanie lokalu przy ul. Gdańskiej 5 i obiektu przy ul. Mennica 6 na potrzeby muzealne” jest realizowany dzięki dofinansowaniu w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020

KURATORSKIE OPROWADZANIE PO WYSTAWIE

Nowa wystawa „Aptekarstwo bydgoskie”

Apteka Pod Łabędziem, ul. Gdańska 5

Środa, 21 grudnia 2022 r., godz. 18.00

Cena: Wstęp do muzeum + 1 zł oprowadzanie, oprowadza kurator Wojciech Ślusarczyk

Apteka za piątaka

Drodzy zwiedzający, 17 i 18 grudnia (w weekend otwarcia) w Aptece pod Łabędziem dla wszystkich obowiązuje bilet eventowy – 5 zł