2003-2012 [PL]

W latach 2007-2009 wykonane zostały dalsze prace modernizacyjne i adaptacyjne w budynkach na Wyspie Młyńskiej. Muzeum uzyskało dodatkowe 1800 m² powierzchni wystawienniczej. Jako pierwsze zmodernizowane zostały Spichrze – Czerwony przy ul. Mennica 8 (wraz z przylegającym do niego Domkiem Młynarza), który został nazwany Galerią Sztuki Nowoczesnej, oraz Biały Spichrz przy ul. Mennica 2, a także budynek przy ul. Mennica 7, w którym umieszczono wystawę stałą w całości poświęconą twórczości Leona Wyczółkowskiego. Kolejny remontowanym obiektem na Wyspie Młyńskiej był budynek przy ul. Mennica 4. W tym wzniesionym na miejscu pręgarni – jednego z budynków dawnej mennicy bydgoskiej – postanowiono ulokować Europejskie Centrum Pieniądza. Otwarcie ekspozycji stałych we wszystkich muzealnych oddziałach na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI w. wyznaczyło kierunek rozwoju instytucji w kolejnych latach.

Wielkim wydarzeniem w historii Muzeum było pozyskanie w 2008 r. fragmentu dawnej fabryki materiałów wybuchowych DAG Fabrik Bromberg. W siedmiu budynkach stanowiących w latach II wojny światowej część linii produkcji nitrogliceryny utworzono nowy oddział Muzeum, który – aby podkreślić wyjątkową historię miejsca – został nazwany Exploseum. Znajdująca się w nich nowoczesna ekspozycja została uroczyście otwarta w 2011 r., po kilku latach przygotowań.

Wyjątkową datą w historii Muzeum jest 30 grudnia 2009 r. Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego, zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów pod numerem 101. Wpis na taką listę jest wyznacznikiem prestiżu – znaczenia instytucji dla kultury kraju i regionu.

W 2005 r. została nawiązana współpraca pomiędzy Bydgoszczą i Ningbo, miastem portowym we wschodnich Chinach. Dzięki umowie partnerskiej obejmującej również wymianę na polu kultury możliwe stało się zaprezentowanie dzieł ze zbiorów MOB po raz pierwszy na Dalekim Wschodzie.

Od 2004 r. na przestrzeni kilku następnych lat Muzeum pozyskało niezwykle interesującą kolekcję fonograficzną zgromadzoną przez Ewę i Adama Mańczaków – częściowo jako darowiznę, a częściowo na drodze zakupu. Te wyjątkowe zbiory zapoczątkowały nową kolekcję muzealną, która jest od tego momentu regularnie rozwijana. Wśród najciekawszych obiektów zgromadzonych w zbiorach muzycznych znajdują się m.in. fonografy Edisona, gramofony, patefony, a także licząca ponad sześć tysięcy sztuk kolekcja nośników muzycznych, z unikatowymi nagraniami świadczącymi o jakości zgromadzonego zasobu. Kolekcja stała się podstawą do wydzielenia w strukturze MOB osobnego Działu Muzycznego (ob. Pracowni Muzyki).

Pierwsze obiekty, które trafiły do Działu Architektury Przemysłowej (ob. Działu Historii Techniki) pochodziły z prac wykopaliskowych prowadzonych na terenie byłej fabryki DAG w Puszczy Bydgoskiej. Znaleziono wówczas różnego typu wyposażenie laboratoryjne, talerz z sygnaturą DAG, żetony narzędziowe, elementy uzbrojenia i amunicji, a także cynowe tabliczki. W kolejnych latach zakres rozszerzono zakres zainteresowania Działu m.in. o rowery i motorowery produkowane w XX w. w Bydgoskich Zakładach Rowerowych „Romet”. Kolekcja jest sukcesywnie rozbudowywana zarówno poprzez darowizny, jak i zakupy.

Dla Działu Etnografii niezwykle ważne było pozyskanie kolekcji prac Teofila Ociepki. Dzięki finansowemu wsparciu Komitetu Obchodów 650-lecia Bydgoszczy do zbiorów trafiła m.in. praca W puszczy tego artysty. Inne charakterystyczne przedmioty, jak kaszubskie krzesło z drugiej poł. XIX w. czy wyhaftowany przez Marię Fortuńską czepiec, pochodzą z zakupów zarówno bezpośrednio od twórców, jak i z domów aukcyjnych i prywatnych kolekcjonerów. Gromadzenie zbiorów związanych ze sztuką ludową – rzeźby, haftów, zdobnictwa itp. – jest cały czas kontynuowane.

W 2006 r. do zbiorów MOB trafiła pierwsza złota moneta pochodząca z mennicy bydgoskiej – był to dwudukat Jana Kazimierza z 1660 r. Numizmaty tego typu są zaliczane do najrzadszych monet polskich. W kolejnych latach pozyskano inne cenne obiekty, m.in. dukat Władysława IV z 1641 r. i talar Władysława IV z 1633 r.

W omawianej dekadzie zorganizowane zostały trzy duże wystawy graficzne prezentujące dzieła wielkich mistrzów: Rembrandta (2010), Albrechta Dürera (2011) oraz Francisca Goi (2017). Cieszyły się one dużą popularnością i stały się jednymi z chętniej odwiedzanych wystaw w tym okresie. Dział Archeologii w 2004 r. zorganizował wystawę Dawno, dawno temu… Gdy w Europie nie było granic. Tytuł wystawy współgrał z jednym z najważniejszych wydarzeń tego roku – wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej. W 2006 r. została zorganizowana jedna z ważniejszych wystaw historycznych w dziejach MOB, nosząca tytuł Polacy i Niemcy w Bydgoszczy (Polen und Deutsche in Bromberg). Wystawa była uwieńczeniem współpracy pomiędzy lokalną społecznością bydgoską, miastem Bydgoszcz i Muzeum Okręgowym a pochodzącymi z Bydgoszczy Niemcami oraz władzami miasta Wilhelmshaven. Prezentowane treści skupiały się na ukazaniu problematyki wielowiekowej koegzystencji tych dwóch narodów w mieście nad Brdą. Stworzenie przestrzeni wystawienniczej przeznaczonej w całości dla zagadnień związanych z numizmatyką pozwoliło na zaprezentowanie szeregu wystaw czasowych. Wśród najciekawszych można wymienić np. ekspozycje: Pieniądz w Kulturze. Między sacrum a profanum (2010), Od pieniądza narodowego do euro (2010-2012) i Pieniądz PRL (2012-2014).

Ciekawym cyklem wystaw zaproponowanym przez Dział Etnografii był prezentujący ikonografię o tematyce religijnej w pierwszej dekadzie XXI w. Tradycyjnie ważne miejsce wśród wystaw etnograficznych zajmowały te związane ze świętami. Nowością w zakresie wystaw okołoetnograficznych było ukazywanie tematyki kultur pozaeuropejskich: Afryki, Australii i obu Ameryk, oraz etnodizajnu. Utrzymywanie bliskich i serdecznych kontaktów z kolekcjonerami umożliwiło poruszenie w tym zakresie niezwykle szerokiego przekroju zagadnień. Ważnym elementem spajającym bydgoskie środowisko pasjonatów twórczości nieprofesjonalnej był Ogólnopolski Konkurs Malarski im. Teofila Ociepki, którego część edycji była współorganizowana przez Muzeum. Pracowniczki Działu Etnografii brały także aktywny udział w jury konkursów sztuki ludowej, m.in. w Konkursie Sztuki Ludowej Pałuk im. Wandy Szkulmowskiej oraz Konkursie Współczesnej Sztuki Ludowej w Borach Tucholskich.

Muzeum otrzymało w tym okresie wiele nagród, m.in.: Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, „Sybilla 2008” – II nagroda w kategorii „Wystawy historyczne, biograficzne, literackie” dla MOB za organizację wystawy Od kościoła Klarysek po Wyspę Młyńską. Muzeum w Bydgoszczy 1923-2008. Dzieje i zbiory; nagroda w kategorii edytorskiej – Konkurs na Bydgoską Książkę Roku 2008 o „Strzałę Łuczniczki” za wydawnictwo jubileuszowe Muzeum w Bydgoszczy 1923-2008. Dzieje i zbiory. Od kościoła Klarysek po Wyspę Młyńską (UMB); „Sybilla 2010”, Toruń 18 maja 2011 r.: nominacja w kategorii „Wystawy etnograficzne i archeologiczne” dla MOB za wystawę W grodzie Bydgosta. Tajemnica życia wczesnośredniowiecznych mieszkańców Bydgoszczy i okolic; „Sybilla 2011”, nominacja w kategorii „Wystawy techniki” dla MOB za wystawę Exploseum – Centrum Techniki Wojennej DAG Fabrik Bromberg; „Sybilla 2012”, nominacja w kategorii „Przedsięwzięcia edukacyjne” dla MOB za projekt Wyczólkobus.