1973-1982 [PL]

W 1973 r. Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego obchodziło jubileusz 50-lecia istnienia. W tym samym roku instytucja uzyskała zgodę na przejęcie ostatniego spichrza z kompleksu nad Brdą przy ul. Grodzkiej 7. Szóste dziesięciolecie funkcjonowania Muzeum w Bydgoszczy przyniosło wielkie zmiany strukturalne: w wyniku reformy administracyjnej przeprowadzonej w Polsce Ludowej w 1975 r. przemodelowaniu uległa organizacja niektórych instytucji kultury w kraju. Bydgoskiej placówce nadano status Muzeum Okręgowego, czyniąc ją jeszcze silniejszym niż dotychczas ośrodkiem kulturalnym w północno-centralnej Polsce.

Moment rozszerzenia działalności Muzeum w drugiej połowie lat 70. XX w. na całe województwo był jednym z najważniejszych wydarzeń w historii instytucji. Współpraca centrali w Bydgoszczy z oddziałami zamiejscowymi nadała zupełnie nowy charakter placówce. Jako oddziały bydgoskiego Muzeum funkcjonowały wówczas: Muzeum Ziemi Pałuckiej w Żninie, Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji, Pałucka Izba Muzealna w Kcynii oraz Muzeum Borów Tucholskich w Tucholi. Ponadto bydgoskie Muzeum prowadziło swojego rodzaju nadzór merytoryczny nad innymi mniejszymi muzeami w województwie bydgoskim. Z zachowanych dokumentów wynika, że istniało także pewne symboliczne „pierwszeństwo” Muzeum Okręgowego względem Muzeum Regionalnego w Chojnicach, Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu czy Muzeum w Biskupinie.

W tej dekadzie Muzeum przejęło w użytkowanie także postindustrialne obiekty położone na Wyspie Młyńskiej: Biały i Czerwony Spichrz, Domek Młynarza (ob. część kompleksu przy ul. Mennica 8) oraz budynek przy ul. Mennica 7 (ob. Dom Leona Wyczółkowskiego). Wprowadzane zmiany wiązały się z rozwijaną w kolejnych latach koncepcją turystycznego i kulturalnego zagospodarowania terenu Wyspy Młyńskiej. Ten popularny i stanowiący dzisiaj jeden z głównych punktów wycieczek po Bydgoszczy teren był wówczas dość zaniedbanym miejscem, na którym znajdowały się magazyny i lokale mieszkaniowe. Inspiracją dla bydgoszczan mogły być inne projekty tego typu wprowadzane na zachodzie Europy np. berlińska Wyspa Muzeów. Bydgoszcz, o której mówiono w czasach zaboru pruskiego, że jest to Klein Berlin (Mały Berlin) – po raz kolejny nawiązywała rozwiązaniami urbanistycznymi do stolicy Niemiec.

Tradycyjnie szczególne miejsce wśród rozwijanych kolekcji zajmowała polska sztuka współczesna. Dzięki nawiązaniu relacji z Desą w Krakowie i Nowej Hucie uzupełniano w miarę regularnie zbiory o twórczość członków Grupy Krakowskiej. Ważnym momentem w historii instytucji było nabycie kolekcji 56 prac Jana Cybisa. W latach 1981-1982 władze komunistyczne próbowały uniemożliwić zakup prac od artystów sprzeciwiających się polityce PRL i wprowadzeniu stanu wojennego.

W 1976 r. Muzeum wzbogaciło się o dar ponad 800 prac graficznych i rysunkowych Ewy Śliwińskiej. W szybkim tempie rozrastały się zbiory numizmatyczne. Wówczas najcenniejszym nabytkiem była kolekcja Stanisława Niewiteckiego, m.in. talary oblężnicze z 1577 r. Przybyło także wiele zabytków historycznych, w tym związanych z międzywojniem czy II wojną światową.

Rozbudowa struktury i zasobu Muzeum spowodowała rozszerzenie działań na polu wystawiennictwa. Organizowano pokazy monograficzne znanych w świecie kultury i sztuki twórców, m.in. Ewy Śliwińskiej (1977), Stanisława Ostoji Chrostowskiego (1978) czy Eweliny Michalskiej (1978). W 1978 r. miała miejsce wystawa Grafika Leona Wyczółkowskiego przygotowana w Centrum Informacji i Kultury Polskiej w Berlinie, a w 1981 r. Malarstwo polskie 1944-1979 w warszawskim Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych „Zachęta”. Doniosłym wydarzeniem w historii Muzeum i Bydgoszczy była ekspozycja Gdzie żołnierze z tamtych lat (1973). Pokazowi towarzyszyła akcja gromadzenia pamiątek i wspomnień po żołnierzach Wojska Polskiego z wojny obronnej 1939 r. Relacje weteranów ukazały się na łamach prasy. Poza tym przygotowywano wystawy z okazji rocznic państwowych i tych związanych z ruchem robotniczym. W latach 70. XX w. Muzeum zorganizowało ekspozycje w bydgoskich instytucjach, domach kultury i stowarzyszeniach, a także wystawy zabytków w witrynach sklepowych czy aptecznych. Ciekawe ekspozycje pojawiały się również w zamiejscowych oddziałach muzealnych.

Coroczną formą prezentacji twórczości młodych artystów, począwszy od pierwszej edycji w 1977 r., stała się wystawa pokonkursowa Mali mistrzowie pędzla i palety. Przedsięwzięcie adresowane było do dzieci i młodzieży. W 1980 r. Muzeum zapoczątkowało realizację lekcji muzealnych.

W piśmie skierowanym do Muzeum 14 kwietnia 1982 r. przez Czesława Kościechę, dyrektora Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy czytamy: Aktualna sytuacja polityczna i społeczno-gospodarcza kraju nie sprzyja organizowaniu imprez szczególnie gdyby cechować je miały formalizm i fasadowość (…) Imprezy w roku bieżącym należy przeprowadzać jak najoszczędniej w oparciu przede wszystkim o środki finansowe będące w dyspozycji władz i placówek lokalnych. Mimo tych ograniczeń Muzeum Okręgowe nadal rozbudowywało swoje zbiory i rozwijało ofertę wystawienniczo-edukacyjną oraz naukowo-wydawniczą