Nauka i Literatura

Zmiana struktury, wiążąca się ze zmianą dyrekcji Muzeum w 2020 roku, była podyktowana chęcią wprowadzenia w życie idei muzeum krytycznego. Założono funkcjonowanie jednostki, jako muzeum „agora”, „forum” lub „sympozjon”, czyli muzeum zaangażowanego w debatę publiczną, podejmującego istotne, i przez to często kontrowersyjne problemy, którymi aktualnie żyje społeczeństwo. Zadania, jakie postawiono kierownikom działów, prowadziły do stworzenia z muzeum instytucji działającej na rzecz demokracji opartej na sporze. Tak rozumiane zadania działalności muzealnej, zakładały powstanie instytucji „autokrytycznej”, zakładającej głęboką analizę własnej tradycji i stawiającej na pojawienie się aktualnych tematów, interesujących współczesnych ludzi, zwłaszcza ludzi młodych, dążących w naturalny sposób do kwestionowania przeszłości.

We wprowadzonej w 2021 roku strukturze Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy, znajdował się Dział Nauki i Literatury, który miał być propagatorem nowych, atrakcyjnych treści. Dział ten zajmował się trzema obszarami funkcjonowania muzeum. Przede wszystkim pracownicy Działu opracowywali plan wykładów plenerowych i stacjonarnych, które były przygotowywane przez merytorycznych pracowników muzeum oraz zewnętrznych ekspertów z kraju i ze świata. Tematyka wykładów dotyczyła zarówno aktualnych wystaw prezentowanych w muzeum, jak i ważnych problemów społecznych i kulturalnych nurtujących społeczeństwo. W programie wprowadzono spotkania autorskie z osobami, które publikują książki o sztuce, popularnonaukowe z różnych dziedzin wiedzy, poezje i literaturę piękną. Różnorodność tematyki można dostrzec, przeglądając choćby pobieżnie program wydarzeń. Przede wszystkim prezentowana była historia lokalna, wiedza o sztuce i kulturze regionu i kraju. Uczestnicy mieli też możliwość zapoznania się m. in. z historią i kulturą krajów Europy, krajów Bliskiego i Dalekiego Wschodu oraz innych stron świata. Wykłady przybliżały wiele nowych zjawisk i procesów, zachodzących na świecie: od sztucznej inteligencji, przez dokonania biotechnologii do nowych idei organizacji społeczeństwa. Rekordy frekwencyjne biły wykłady psychoedukacyjne z cyklu „Psyche, znaczy mózg”. Warto dodać, że w 2023 roku Muzeum zostało wyróżnione przez Marszałka województwa kujawsko-pomorskiego „za upowszechnianie kultury lokalnej i regionalnej, organizację konferencji, które służą wymianie myśli i poglądów z zakresu historii współczesnej i regionalizmu”.

Drugim obszarem, zagospodarowywanym przez Dział Nauki i Literatury, było edytorskie przygotowywanie publikacji muzealnych, czyli katalogów wystaw, przewodników po wystawach, prac naukowych i popularnonaukowych. Dbałość o edytorską i typograficzną doskonałość została zauważona przez Jury Bydgoskiej Literackiej Nagrody „Strzała Łuczniczki w składzie: prof. Jerzy Madejski (Uniwersytet Szczeciński), prof. Arkadiusz Morawiec (Uniwersytet Łódzki), prof. Jolanta Pasterska (Uniwersytet Rzeszowski), które przyznało „Złotą Strzałę Łuczniczki” w kategorii „poziom edytorski” za publikację towarzyszącą wystawie grafiki „Anna Sobol-Wejman i Stanisław Wejman”.

Obszarem uzupełniającym dwa poprzednie, było przygotowywanie oferty księgarskiej dla uczestników wykładów, spotkań autorskich i zwiedzających muzeum. Pracownicy działu wyszukują i sprowadzają do muzeum najciekawsze publikacje z kraju i ze świata. W muzeum można zakupić najnowsze publikacje wydawnictw „artystycznych”, publikujących albumy o sztuce, książki historyczne, literaturę faktu oraz publikacje edukacyjne. Szczególne miejsce zajmują publikacje autorów związanych z miastem i regionem. Muzeum stało się w ten sposób jednym z niewielu miejsc w Bydgoszczy, gdzie można nabyć książki artystyczne i ambitną literaturę.

Pod nazwą „Sympozjon” pracownicy Działu prowadzą kanały w mediach społecznościowych, które adresowane są do osób „ciekawych wszystkiego”, w szczególności licealistów i studentów.

Od I kwartału 2025 roku zadania Działu Nauki i Literatury został połączony z Działem Promocji i Marketingu tworząc nowy Dział Komunikacji i Wydawnictw.

1. cykliczne spotkania autorskie z twórcami literatury,
2. wykłady stacjonarne i plenerowe o tematyce związanej z aktualnymi wystawami w Muzeum lub na aktualne tematy, nurtujące społeczeństwo,
3. warsztaty kaligrafii, typografii, rysunku, projektowania i inne,
4. dyskusje panelowe z różnych dziedzin literatury, sztuki i kultury, w szczególności dotyczące badań i wydarzeń realizowanych przez Muzeum.

• „Historia medycyny dla dociekliwych” (od najdawniejszych czasów do współczesności)
• „Poznajmy naszych sąsiadów” (historia, kultura i sztuka krajów europejskich)
• „Daleki Wschód bliżej nas” (historia, kultura i sztuka krajów Azji i Pacyfiku oraz Azji Południowo-Wschodniej)
• „Spotkania z językiem, sztuką i kulturą arabską”
• „Ona i kultura” (udział i rola kobiet w kreowaniu kultury (nie)znanych kobiet z Bydgoszczy, regionu, Polski i świata)
• „Historia mody” (prezentacja stylów, trendów i zwyczajów w projektowaniu ubrań w różnych krajach i w różnych okresach)
• „Jak się zdrowo leczyć” (psychoedukacja i edukacja prozdrowotna)
• „Gotowi na zmiany(?), czyli jak zmieni się świat w kilka lat” (aktualne tematy związane z rozwojem nauki, techniki i technologii i wpływie tego rozwoju na sztukę, kulturę i życie codzienne społeczeństwa
• „Wykłady do wystawy” (wykłady i spotkania autorskie związane z aktualnymi wystawami w Muzeum)

• „Spacery z architektem – różne mody, różne style, różne okresy”
• „Bohaterowie naszych ulic”
• „Mniejszości wyznaniowe i narodowe”
• „Bydgoszcz wojskiem stoi”
• „Śladami sławnych bydgoszczan”
• „Tropem dawnych kupców i Domów Towarowych”
• „Rozrywkowa Bydgoszcz- miejsca hulanki i zabawy w dawnych czasach”
• „Szlakiem wydarzeń stanu wojennego i Bydgoskiego Marca 1981”
• „Podniebny spacer- na dachach Bydgoszczy”
• „Prezydencki spacer”- szlakiem dwóch wybitnych prezydentów Śliwińskiego i Barciszewskiego
• „Spacer z Burmistrzem” – szlakiem Juliusza Bachmanna
• „Spacer z załogą <Rudego>” – szlakiem serialu „Czterej pancerni”
• „Okupacyjna Bydgoszcz” – szlakiem budynków konspiracyjnych i niemieckich okupantów
• „Co mnie dzisiaj, Tobie jutro” – szlakiem wybitnych postaci na bydgoskich cmentarzach
• „Rejewski – tajemnice życia wybitnego kryptologa”
• „Pola Negri – znane i nieznane historie z Bydgoszczy i Regionu
• „Szlakiem bydgoskich browarów”
• ….. wiele innych w planach i przygotowaniu (oczekujemy na postulaty innych tematów, za co z góry dziękujemy)

• „Kaligrafia chińska i japońska”
• „Kaligrafia łacińska”
• „Kaligrafia arabska”
• „Kaligrafia hebrajska”
• „Kaligrafia nowoczesna”
• „Typografia od A do Z”
• „Papierowe kreacje origami”
• „Przyśpieszony kurs rysunku”
• „Projektowanie ubrań” z wykorzystaniem metody design thinking

• Spotkania z Autorami literatury faktu (non fiction) – wybitnych reportaży, dzienników, biografii, wywiadów, felietonów i esejów, poruszających problemy kultury, sztuki, socjologii, ekonomii, nowych technologii, dyskryminacji i nierówności oraz innych problemów współczesnego świata
• Spotkania z debiutującymi pisarzami literatury pięknej i poezji
• Spotkania z wybitnymi pisarzami różnych gatunków literackich
• Panele dyskusyjne z udziałem ekspertów na temat historii literatury i literackich eksperymentów